จีน–คิวบา: พันธมิตรยุทธศาสตร์ใหม่ที่สหรัฐฯ ต้องจับตา

แม้จะเป็นประเทศยากจนจากการปกครองแบบคอมมิวนิสต์มานานหลายทศวรรษ แต่ "คิวบา" กำลังกลับมาอยู่ในความสนใจของมหาอำนาจโลกอีกครั้ง โดยเฉพาะจากประเทศจีนที่มองเห็นคุณค่าทางยุทธศาสตร์อันยิ่งใหญ่ของเกาะเล็กๆ แห่งนี้ ซึ่งตั้งอยู่ห่างจากรัฐฟลอริดาของสหรัฐฯ ไม่ถึง 150 กิโลเมตร

ฐานข่าวกรองจีนใกล้ฟลอริดา: ความเสี่ยงระดับสูง

ในคำให้การต่อรัฐสภาสหรัฐฯ เมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม 2025 ดร.ไรอัน เบิร์ก จากศูนย์ยุทธศาสตร์และการศึกษานานาชาติ (CSIS) ระบุว่า คิวบาได้กลายเป็นสมรภูมิใหม่ของการแข่งขันระหว่างจีนและสหรัฐฯ
เขาเปิดเผยว่า ปัจจุบันมีสถานที่ราชการของสหรัฐฯ มากถึง 20 แห่งในรัฐฟลอริดาที่อยู่ในระยะการสอดแนมของเครือข่ายข่าวกรองจีน ซึ่งกำลังขยายตัวอย่างเงียบๆ บนเกาะคิวบา

ความสัมพันธ์ลึกซึ้ง: จีน–คิวบา เริ่มต้นตั้งแต่ปี 1999

ความสัมพันธ์ระหว่างจีนและคิวบาไม่ได้เริ่มต้นในยุคปัจจุบัน
ย้อนหลังไปในปี 1999 พลเอกจือ เฮ่าเถียน รัฐมนตรีกลาโหมจีนในขณะนั้น ได้เดินทางเยือนคิวบาและลงนามข้อตกลงกับราอูล คาสโตร
เปิดทางให้จีนเข้าถึงสถานีดักฟังเดิมของโซเวียต รวมถึงฐาน Bejucal ที่ตั้งอยู่ห่างจากกรุงฮาวานาเพียงไม่กี่ไมล์

ขยายตัวอย่างเงียบๆ: ฐานทัพ–แท่นขุดเจาะ–เครือข่ายรอบฟลอริดา

จีนไม่ได้หยุดอยู่แค่คิวบาเท่านั้น ปัจจุบันยังมีแท่นขุดเจาะน้ำมันและก๊าซที่อาจซ่อนเทคโนโลยีสอดแนมอยู่ในอ่าวเม็กซิโกฝั่งตะวันตกของฟลอริดา
อีกทั้งยังมีโครงสร้างพื้นฐานในหมู่เกาะบาฮามาสซึ่งอยู่ห่างจากชายฝั่งฟลอริดาเพียง 80 กิโลเมตร
รายงานของ The Wall Street Journal ในเดือนกรกฎาคม 2024 ยังชี้ให้เห็นว่าการมีอยู่ของกองทัพจีนในคิวบาเติบโตเร็วกว่าที่สหรัฐฯ คาดการณ์ไว้มาก

มิตรภาพแน่นแฟ้น: สี จิ้นผิง หนุนหลังผู้นำคิวบา

เมื่อเดือนพฤษภาคม 2025 ประธานาธิบดีจีน สี จิ้นผิง ได้พบกับผู้นำคิวบาในกรุงมอสโก พร้อมประกาศว่า จีนพร้อมสร้าง “มิตรภาพเหล็ก” กับคิวบา
และร่วมกันสร้าง “ประชาคมจีน–คิวบา” ที่แน่นแฟ้น
แนวทางนี้สะท้อนให้เห็นถึงความร่วมมือระหว่างประเทศคอมมิวนิสต์ที่ยังหลงเหลืออยู่บนเวทีโลก และกลายเป็นสัญญาณชัดเจนว่าสหรัฐฯ อาจเผชิญกับแนวร่วมใหม่ที่รวมถึงจีน รัสเซีย อิหร่าน เวเนซุเอลา เกาหลีเหนือ และคิวบา

คิวบาเข้าร่วม BRICS: บทบาทใหม่ในเวทีโลก

เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2025 คิวบาได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกอย่างเป็นทางการของกลุ่ม BRICS ซึ่งประกอบด้วย บราซิล รัสเซีย อินเดีย จีน และแอฟริกาใต้ โดยจีนเป็นผู้ผลักดันหลักในการขยายกลุ่มดังกล่าว
การเข้าร่วม BRICS ทำให้คิวบาได้รับการยอมรับว่าเป็น “ผู้เล่นสำคัญ” ในเวทีระหว่างประเทศ และกลายเป็นตัวแทนของประเทศสังคมนิยมในฝั่งอเมริกา

จีนรุกลึกในลาตินอเมริกา: เสนอเงินกู้มูลค่า 9.2 พันล้านดอลลาร์

หลังจากสงครามการค้าระหว่างจีนและสหรัฐฯ ผ่อนคลายลง จีนได้เชิญผู้นำลาตินอเมริกาหลายประเทศเข้าร่วมประชุมกับกลุ่ม CELAC ที่กรุงปักกิ่ง
พร้อมเสนอวงเงินกู้กว่า 9.2 พันล้านดอลลาร์ โดยมีเงื่อนไขสำคัญคือต้องใช้ "เงินหยวน" แทนดอลลาร์สหรัฐฯ
นี่คือความพยายามของจีนในการลดบทบาทของเงินดอลลาร์และขยายอิทธิพลในภูมิภาคอเมริกา ซึ่งคิวบานับว่าเป็นเป้าหมายสำคัญที่สุด
ด้วยระยะทางที่ใกล้ชิดกับสหรัฐฯ ทำให้เหมาะแก่การตั้งฐานข่าวกรอง สร้างดุลอำนาจในกรณีไต้หวัน และเพิ่มอำนาจต่อรองในเวทีโลก

วิกฤตคิวบารอบใหม่กำลังก่อตัว?

แม้จะยังไม่ปรากฏขีปนาวุธจีนในคิวบาอย่างเป็นทางการ แต่สถานการณ์ปัจจุบันก็คล้ายคลึงกับยุคสงครามเย็นอย่างน่ากังวล
บทความใน Foreign Affairs สรุปไว้อย่างน่าสนใจว่า:
“ทรัมป์จะสร้างความเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในนโยบายสหรัฐฯ ที่ละเลยภูมิภาคอเมริกากลางและใต้ตลอด 30 ปีที่ผ่านมา โดยคิวบาอาจเป็นจุดเริ่มต้นของการกลับมาโฟกัสอีกครั้ง”

สหรัฐฯ จะรับมืออย่างไรกับภัยคุกคามจากพันธมิตรใหม่ของจีนที่อยู่ห่างเพียงไม่กี่ร้อยกิโลเมตรจากแผ่นดินใหญ่?
คำถามนี้อาจเป็นประเด็นความมั่นคงที่ต้องจับตาใกล้ชิดในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า